KNW Najaarscongres 2023 - "Bodem en water moeten onze inrichting sturen in plaats van andersom. Dat vergt een verandering van denken, tradities en werkprocessen." Hoe gaan we dat concreet in praktijk brengen? Hoe komen we tot een effectieve, integrale aanpak en lange termijnvisie? Volop discussie en inspiratie! vrijdag 24 november 2023 in Zwolle.

KNW NAJAARSCONGRES 2023: Water en Bodem Sturend

Hoe geven we water en bodem een stem in ruimtelijke ontwikkeling?
vrijdag 24 november 2023 | 9:30-17:00 | Zwolle

Met de kamerbrief ‘Bodem en water sturend’ ligt er een mooie visie en start voor een duurzamere ruimtelijke inrichting van Nederland in de toekomst, waarbij de bodem en het water onze inrichting sturen in plaats van andersom.

Integraal denken vanuit een lange termijnvisie

De druk op de ruimte is hoog, er is zijn handvatten nodig voor een effectieve aanpak. Waar, en hoe, moeten we die principes inbouwen in ruimtelijke beslissingsprocessen? Het is belangrijk dat we hier op rijksniveau op een integrale manier over nadenken, en hier een lange termijnvisie op ontwikkelen. Hoe geven we water en bodem echt een stem? Tijdens het KNW Najaarscongres 2023 gaan we hier een aftrap voor maken!

KNW NAJAARSCONGRES - kom ook, en denk mee!

Het ochtend programma is plenair, met drie keynote sprekers - Gijs van de Boomen (CEO Kuiper Compagnons), Onno Dwars (CEO Ballast Nedam Development) en Barbara Joziasse (Algemene Rekenkamer) - die elk vanuit hun eigen sector een inbreng geven voor de ontwikkeling van een integrale aanpak en lange termijnvisie.

"Gebiedsontwikkeling gaat verder dan alleen vastgoedontwikkeling, wij ontwikkelen de leefomgeving van morgen. Het gaat om het ontwerpen van een complete leefomgeving, waar mensen uiteindelijk langer gezond en gelukkig kunnen leven." - aldus keynote spreker Onno Dwars (CEO Ballast Nedam Development)

Het middag programma biedt keus uit verschillende interactieve werksessies, over uiteenlopende thema's en voorbeelden uit het hele land. Er is een informatiemarkt, en natuurlijk veel gelegenheid tot netwerken en ontmoeting met collega's van andere organisaties. We sluiten af met een netwerkborrel.

Tijdens het Najaarscongres is ook de prijsuitreiking van de Waternetwerk MBO-prijs, de BSc en MSc Scriptieprijs, en de NWT Projectprijs.

Zie hieronder voor programma, sprekers en achtergrond bij de middag workshops, én alvast enkele foto's.

- - -
PROGRAMMA

- - -
MIDDAGPROGRAMMA - WORKSHOPS

1. Panorama Waterland: de Vitens visie voor een integrale aanpak op water - door Anky Spanjers (Vitens)
Vanuit de visie 'Elke Druppel Duurzaam in 2030' werkt Vitens onder meer aan het realiseren van robuuste en regeneratieve waterlandschappen, waarin het vasthouden van water centraal staat, en waarin drinkwaterwinning op een duurzame manier is ingepast en waar mogelijk zelfs een meerwaarde levert. Vitens heeft daarvoor het concept 'Panorama Waterland' ontwikkeld. Anky Spanjers neemt ons mee in de ontwikkeling van het concept, de uitgangspunten daarin en hoe Vitens werkt aan het verwezenlijken ervan.

2. Hoe kunnen historische kaarten bijdragen aan ‘Water en Bodem sturend’? - workshop met Hein Elemans (Waterschap de Dommel) en Ineke de Jongh (Arcadis)
Deze workshop gaat over het gebruik van historische kaarten bij planvorming en projectuitwerking, in het bijzonder bij de vertaling van moderne waterdoelen zoals de klimaatopgave en de herinrichting van het landelijk gebied. De kracht van oude kaarten en ander erfgoed is in eerste instantie het vormen van ideeën. Het menselijk gebruik van het landschap was tot half 19e eeuw veel meer in evenwicht en oude kaarten geven dit prijs. Ook al is lang niet alles één op één toepasbaar, vaak kan het wel de basis zijn van een ontwerp. Water en bodem sturend!

3. Water en bodem sturend: hoe ga je hier als waterschap mee om? - workshop door WDODelta
Waterschap WDODelta is net als andere waterschappen op zoek naar een nieuwe balans in het waterbeheer: water en bodem sturend. We krijgen te maken met grote veranderingen en we zien de grenzen van de maakbaarheid steeds dichterbij komen. Hoe houden we het betaalbaar? Wat betekent dit voor de waterkwaliteit en voor de waterkwantiteit? Hoe maken we hierin een goede afweging? Dat is een zoektocht, niet alleen naar de inhoud, maar ook naar de positie van ons waterschap. Graag willen we samen kijken naar deze zoektocht en hierover in met elkaar in gesprek gaan.

4. Casus gemeente Oss: bodem en watersturende principes bij locatiekeuze nieuwbouw  - door Olga Pleumeekers (Nelen & Schuurmans) 
De gemeente Oss is voornemens om aan de westzijde van de stad een wijk met 3.000 woningen en voorzieningen te realiseren. Het gebied is op de signaleringskaart van de provincie Noord-Brabant aangemerkt als 'Afweegbaar: Beperkt geschikt voor verstedelijking vanuit het watersysteem'. Klimaatrisico’s zijn aanleiding voor zorgpunten ten aanzien van het veilig en verantwoord kunnen bouwen in dit gebied. Er is een zogenaamde botsproef uitgevoerd, waarbij locatie specifieke kenmerken zijn geïnventariseerd, om op basis daarvan te beoordelen of het realiseren van een stadswijk haalbaar is. Dit vanuit de optiek van bodem en water sturend. In deze werksessie nemen we jullie mee, vertrekkend bij een analyse vanuit de gebiedskenmerken en de signaleringskaart, tot aan de eerste vingeroefening van een watersysteemanalyse voor mogelijke inrichting van Amsteleind, om zo inzicht te geven of het realiseren van een stadswijk haalbaar is en onder welke condities. 

5. Toepassing van de instrumenten 'Maatlat klimaatadaptieve groene gebouwde omgeving' en 'Afwegingskader voor nieuwbouwlocaties' - door Joren Zwaan (Tauw)
WBS en Maatlat in de lokale praktijk uitgewerkt. De rijksoverheid komt met twee belangrijke instrumenten om 'klimaatbestendig bouwen' en 'water en bodem sturend' concreter te maken. Die instrumenten zijn de Maatlat klimaatadaptieve groene gebouwde omgeving, en het (concept) Afwegingskader voor nieuwbouwlocaties. In deze workshop lichten we beide instrumenten toe en richten we ons op toepassing in je eigen regionale/lokale praktijk. Wat heb je eraan en wat kun je ermee?

6. Fianciën: Stevige(r) waterbeprijzing onontbeerlijk om (drink)waterverbruik terug te dringen - door Herman Havekes (Unie van Waterschappen/ Universiteit Utrecht) en Gert Dekker (Ambient)
Volgens de water en bodem sturend-brief moet de omvang van het (drink)waterverbruik met 20% omlaag. Hier komt zonder de introductie van nieuwe financiële prikkels niets terecht. Gelukkig liggen er de nodige kansrijke opties voor het oprapen. Tijdens de workshop worden deze opties verkend.

7. Klimaatadaptatie in Nederland: waar staan we? en halen we onze klimaatadaptatiedoelen voor 2050? - interactieve workshop met Floris Boogaard (Hanze Hogeschool/ Deltares)
Er zijn de laatste decennia duizenden klimaatadaptieve voorzieningen in steden geplaatst: maar welke zijn dat en functioneren ze ook? Welke opgaven liggen nog voor ons, en wat kunnen we van het verleden leren om dit te versnellen? Slechts een paar van de vragen die we op interactieve wijze bespreken in deze workshop.

- - -
FOTO IMPRESSIE - meer foto's volgen binnenkort
Foto's: Anika Lee Vroom | Okermoments

- - -
ACHTERGROND

Hoe geven we water en bodem een stem in ruimtelijke ontwikkeling? Met de kamerbrief ‘Bodem en water sturend’ ligt er een mooie visie en start voor een duurzamere ruimtelijke inrichting van Nederland in de toekomst, waarbij de bodem en het water onze inrichting sturen in plaats van andersom. De kunst is om dit de komende jaren echt in de praktijk te gaan brengen. Daarvoor moeten we kritisch kijken naar onze denk- en beslisprocessen, en hoe we die hebben ingericht. We hebben immers een lange traditie om onze omgeving juist aan te passen aan onze (ruimtelijke) wensen. Die gewoonten en processen zijn ingesleten in onze huidige werkprocessen en instanties. Een verandering van deze traditie vraagt daarom ook dat we kritisch zijn op, en nadenken over een nieuwe inrichting van, die processen.

De principes van 'water en bodem sturend' - waar gaan we die inbouwen? Het  belang van het 'bodem en water sturend' wordt op grote schaal erkend. In de praktijk spelen verschillende andere belangen ook een grote rol. De druk op de ruimte is hoog, en zal in de toekomst alleen nog maar verder toenemen.Een van de uitdagingen waarin dit zichtbaar is, is de grote woningbouwopgave waar Nederland op dit moment voor staat: tot 2030 willen we er 900.000 woningen bij bouwen. We willen deze woningen op een duurzame manier bouwen, maar hoe doen we dat vanuit 'water en bodem sturend' ? Waar, en hoe, moeten we die principes inbouwen in ruimtelijke beslissingsprocessen?

Deze vraag speelt niet alleen rondom de woningbouwopgave. Dezelfde vraagstukken spelen rondom natuur, recreatie, landbouw, energie en andere ruimtelijke functies en ontwikkelingen. Hoe geven we 'water en bodem' hier een stem in processen en beslissingen?

Integraal denken vanuit een lange termijnvisie Dit vergt handvatten voor een effectieve aanpak. Het is belangrijk dat we hier op rijksniveau op een integrale manier over nadenken, en hier een lange termijnvisie op ontwikkelen. Tijdens het KNW Najaarscongres 2023 gaan we hier een aftrap voor maken!

Keynote spreker Onno Dwars is sinds 2017 intensief betrokken bij Ballast Nedam Development. "Gebiedsontwikkeling gaat verder dan alleen vastgoedontwikkeling, wij ontwikkelen de leefomgeving van morgen. Het gaat om het ontwerpen van een complete leefomgeving, waar mensen uiteindelijk langer gezond en gelukkig kunnen leven. Zo behoudt Ballast Nedam Development waarde voor nu en voor toekomstige generaties." Onno maakt onderdeel uit van een vooruitstrevende generatie groene leiders en won de ABN-AMRO 'Duurzame 50 award' 2019, naast diverse andere prijzen. 

Keynote spreker Gijs van den Boomen is creatief directeur en hoofdontwerper van KuiperCompagnons, een multidisciplinair advies- en ontwerpbureau voor de fysieke leefomgeving. Zijn kracht ligt in het ontwerpen en realiseren van ruimtelijke concepten die morgen nodig zijn, met inachtneming van het lange termijn perspectief. Met zijn integrale manier van werken verbindt hij het landschap met de stad, en technische innovatie met duurzame esthetiek, . Zijn projecten zijn gericht op het oplossen van uitdagingen op het gebied van waterbeheer en klimaatbestendigheid, in stedelijke delta’s in binnen- en buitenland.

- - -
KNW verbindt waterprofessionals in een uniek platform. Samen bereiken we meer, met volop mogelijkheden in onze actieve en ondernemende sector. Nog geen lid? Meld je aan en doe ook mee! Zie ook het lidmaatschap voor bedrijven en organsaties - Meer weten? zie oa de agenda najaar 2023 en de terugblik op voorgaande Voorjaars- en Najaarscongressen.