"Onze samenleving wordt steeds dynamischer en complexer. Daardoor is het voor één organisatie alleen niet meer mogelijk om ontwikkelingen van de grond te tillen. Daar heb je samenwerking voor nodig. Dat geldt al helemaal voor waterorganisaties, omdat hun taakveld niet alle relevante facetten omvat die je nodig hebt om zaken in beweging te zetten," aldus Eilard Jacobs in een impressie van de KNW Masterclass Water in de 21e eeuw.
Regie, onmisbaar in een complexe omgeving?
Waterorganisaties waren van oudsher behoorlijk naar binnen gekeerd. De techniek om de watertaken uit te voeren stond centraal. Op de door KNW georganiseerde masterclass begon met de vraag: 'Hoe laat je de samenleving toe?'
Joke Cuperus (CEO PWN) en Rogier van der Sande (Dijkgraaf hhs Rijnland) schetsten beiden hoe hun organisaties in samenwerking met anderen de blik naar buiten gericht hebben. Maar ze gaven ook een blik op de toekomst. Water wordt steeds belangrijker, en de samenleving steeds veeleisender.
Tegelijkertijd zien we een samenleving waarin iedere groep er steeds beter in slaagt om vanuit zijn of haar belang de politiek te beïnvloeden (met trekkers op het Malieveld bijvoorbeeld). Eens even zorgvuldig alles op een rijtje zetten om tot een gebalanceerde keuze te komen, lijkt onder druk van de maatschappij en vooral de media-aandacht, nauwelijks meer mogelijk.
Aloude trits 'Richting-Route-Relatie'
Toch is het de rol van overheidsorganisaties om de regie te nemen om zaken in het collectieve belang voor elkaar te krijgen. Een aantal medewerkers van de “stichting de regisserende gemeente” brachten in workshops hun ervaring in. Natuurlijk is een prachtige trits als “Richting-Route-Relatie” ook in de waterwereld toepasbaar. Natuurlijk zijn duidelijke stappen in het regieproces van opdrachtgeversrol via beeldvorming tot besluit een handig houvast.
Regie en dynamiek
Maar de aanwezige, veelal met strategische rollen belaste, watermedewerkers uitten toch ook hun twijfel of de “traditionele” modellen voor regie nog wel volstaan. Steeds vaker zullen tijdens de regie van het proces, door impulsen van buiten, plotselinge veranderingen ontstaan, ook (of juist?) bij de bestuurlijke opdrachtgever. “Is er in de huidige dynamiek niet een heel andere aanpak van regie nodig?” Vroegen de aanwezigen zich af.
Het is in ieder geval goed om als overheidsorganisatie de zeven beginselen van behoorlijk bestuur als leidraad te blijven hanteren. Het moet vooral helpen bij de opbouwen van vertrouwen met andere betrokkenen als je als overheid duidelijk communiceert dat je op deze beginselen aangesproken mag worden. Ook hier rees weer de vraag of deze beginselen niet aan herziening toe zijn.
Op zoek naar een nieuw model?
Tijdens de workshop ontstaat het beeld dat we zeker op zoek moeten naar nieuwe wegen op te bewandelen. Kan je de in de samenleving aanwezige kennis en behoefte nog wel voor zijn met een degelijk proces en een grondige inventarisatie als start? Óf moet je juist vóór je start met de aanpak inventariseren wat de samenleving te bieden heeft door bijvoorbeeld crowdsourcen. Maar leidt dat dan niet weer tot verwachtingen die je niet kan waarmaken? En heb je dan nog wat aan de “klassieke” inzichten over regie óf biedt de klassieke fasering juist wel houvast in alle hectiek.
Regie betekent in elk geval dat je sturing geeft aan een traject waarvan de uitkomst niet vaststaat.
Dat is wennen voor waterorganisaties, maar zeker ook voor het publiek, dat bij voorkeur de overheid vastspijkert op harde doelen.
Waterblog - Eilard Jacobs